بازشناسی تاریخی و تزیینات کاروانسرای آلاکی

رزمین آذربایجان در معماری ایران مرتبه نخست را دارد. آغاز فعالیت‌های معماری ایلخانان به مرکزیت تبریز با بهره‌گیری از تجربیات و سنت‌های متقدم، فصل‌گشای عصر جدیدی در هنر و معماری این منطقه بوده است. کاربرد تزیینات معقلی و تلفیق آن با ویژگی‌های ممتاز سبک آذری در قالب تأکید بر ارتفاع بیشتر، استعمال سنگ تراشیده و بهره‌گیری بیشتر از هندسه، در یکی از زیباترین و منحصربه فردترین آثار معماری این دوران، موسوم به کاروانسرای آلاکی، برآیند تداوم سنت‌ها و اسلوب‌های برخاسته از مکاتب بنیادین محلی آذربایجان بوده است. مطالعات انجام شده در زمینه ساختار‌شناسی و معرفی تزیینات بنای آلاکی در زمرة مهم‌ترین اهداف این تحقیق محسوب می‌شود؛ بدیهی است احیاء و شناخت ویژگی‌های معماری و تزیینی یک بنای ویران شدة عصر ایلخانی می‌تواند ما را در شناخت هرچه بهتر سیر تحول معماری و تزیینات وابسته به آن به خصوص در منطقة آذربایجان یاری کند. پرداخت اطلاعات در پژوهش حاضر به شیوة توصیفی، مقایسه‌ای و تحلیلی بوده و روش یافته‌اندوزی در آن به صورت کتابخانه‌ای و میدانی است. حاصل این مطالعه، شامل معرفی ساختار کاروانسرای آلاکی در زمرة قدیمی‌ترین طرح چهار ایوانی کاروانسرا در شمال غرب کشور و بررسی تزیینات بسیار پرتکلف آن است. بنا بر یافته‌های تحقیق، فنون به کار رفته در اجرای تزیینات کاروانسرای آلاکی را می‌توان قدیمی‌ترین نوآوری‌های معماری ایلخانان در زمینة تزیین انواع فرم‌های کاروانسرا در منطقة آذربایجان دانست. از بارزترین مصادق سبک تزیینی این بنا می‌توان به الگوی خاص تزیینات سردر ورودی آن در قالب طاقنماهای تزیینی و تطابق آن با آثار و دست‌آوردهای مذهبی معاصر ایلخانان اشاره کرد.